کوهنوردی چیست؟ | 21 خطر کوهنوردی

کوهنوردی نوعی فعالیت ورزشی است که نباید آن را با یک طبیعت گردی ساده اشتباه بگیرید. بنابراین اگر قصد دارید با خیال راحت کوهنوردی کنید، باید حتما بدانید که پیاده روی صحیح در کوه چگونه است. برای مثال، تنفس دیافراگمی، یکی از تکنیکهای پیاده روی صحیح است.
در واقع ورزش کوهنوردی همان قدر که میتواند جذاب باشد، خطراتی مانند ریزش بهمن، پرتاب تکه یخها و … را برای شما به دنبال دارد. بنابراین در این مطلب 21 خطر کوهنوردی و 10 راهکار کوهنوردی اصولی را به شما معرفی میکنیم. همراه ما باشید.
ورزش کوهنوردی چیست و چه شاخههایی دارد؟
کوهنوردی یک فعالیت ورزشی و ماجراجویی است که شامل صعود به کوهها، تپهها و قلهها، با استفاده از مهارتهای فیزیکی و تجهیزات خاص میشود. این ورزش ترکیبی از پیادهروی، صخرهنوردی و تکنیکهای راهرفتن روی برف و یخ است.
در کوهنوردی شما باید خودتان را برای شرایط آبوهوایی متغیر مانند طوفان و بهمن آماده کنید و تجهیزات کافی را به همراه داشته باشید. در تابستان این تجهیزات شامل کلاه ایمنی، طناب کوهنوردی، هارنس، کارابین و… میشود و در زمستان وسایل اضافی دیگری مانند کرامپون، تبر یخ و تجهیزات محافظ یخنوردی نیز به آن اضافه میشود.
مهمترین شاخههای ورزش کوهنوردی چیست؟
ورزش کوهنوردی در اشکال مختلفی انجام میشود که مهمترین شاخههای آن عبارتاند از:
- کوه پیمایی ساده: کوهپیمایی را میتوانید در ارتفاعات پایینتر انجام دهید، درنتیجه به تجهیزات و مهارت خاصی احتیاج ندارد و اغلب به عنوان یک فعالیت تفریحی ورزشی شناخته میشود.
- صخره نوردی: به بالا رفتن از صخره به کمک تجهیزات خاص، صخره نوردی میگویند. این نوع کوهنوردی بسیار پر طرفدار است و به مهارت کافی نیاز دارد.
- یخ نوردی: یخنوردی را میتوانید با پیمودن برف و یخها در نواحی سرد و برفی انجام دهید. این ورزش نیاز به تجربه و مهارت بالایی دارد و بسیار چالش برانگیز و خطرناک است.
- دره نوردی: دره نوردی فعالیتی است که در آن باید از دل درههای عمیق عبور کنید و روی دیوارههای آنها راه بروید. این فعالیت خطرناک است و نیاز به مهارت کافی دارد.
- کوهنوردی سبک: کوهنوردی سبک با استفاده از تجهیزات سبک و کم حجم انجام میشود و معمولاً در مناطق دورافتاده و کوهستانی اجرا میشود.
اگر علاقه دارید با ورزش کوهنوردی بیشتر آشنا شوید، در ادامه میتوانید تاریخچه آن را مطالعه کنید.
تاریخچه ورزش کوهنوردی
قدمت کوهنوردی به عنوان یک فعالیت ورزشی، به قرنها قبل برمیگردد. از اوایل سال 1336 بود که بسیاری از افراد با هدف سرگرمی، از کوهها بالا میرفتند. اما اعتبار و شناخت کوهنوردی به عنوان یک ورزش بهطور رسمی، با صعود «سر آلفرد ویلز» به قله وترهورن سوئیس در سال 1865 آغاز شد. اما تاریخچه کوهنوردی شامل رخدادهای مهمی هم میشود.
برای مثال، اولین صعود ثبت شده به مونت بلان در سال 1786 رخ داد. سپس باشگاه آلپاین در سال 1854 تاسیس شد. همچنین دستاورد تاریخی سر ادموند هیلاری و تنزینگ نورگی در صعود به قله اورست، در سال 1953 به وقوع پیوست.
در زمینه کوهنوردی، چهرههای معروفی مانند آنی اسمیت پک، راینهولد مسنر و آرلین بلوم، توانستند رکوردها را بشکنند و الهامبخش نسلهای آینده شوند. اما در دهه 1870، تعداد کوهنوردان زن نیز افزایش یافت و شخصیتهای مانند لوسی واکر بریتانیایی و متا بروورت آمریکایی، الهامبخش زنان بیشماری شدند.
لوسی واکر، اولین صعود زن به ماترهورن را در سال 1871 به پایان رساند. متا بروورت هم، اولین صعود زمستانی خود به جونگفراو را، در سال 1874 انجام داد.
حالا که تا حد زیادی با ورزش کوهنوردی آشنا شدهاید، احتمالا این سوال برای شما پیش میآید که چرا باید کوهنوردی کنیم؟ همراه ما باشید.
هدف از کوهنوردی چیست؟
هدف اصلی از کوهنوردی، تجربه طبیعت و محیط کوهستانی و فتح قلههای صعود نشده است. این فعالیت ورزشی و ماجراجویی، به افراد فرصت میدهد تا با زیباییهای طبیعت در ارتفاعات ارتباط برقرار کنند و از آرامش ذهنی که این محیطها ارائه میدهند، لذت ببرند.
همچنین، کوهنوردی به عنوان یک ورزش، فرصتی برای تقویت عضلات و تناسب اندام را فراهم میکند و به افراد اجازه میدهد تا چالشهای جدید را تجربه کنند و مهارتهای مسیریابی در محیطهای بکر را یاد بگیرند. به علاوه، کوهنوردی فرصتی برای تعامل اجتماعی، اکتشاف مناطق جدید و تشویق به تیمورزی را فراهم میکند.
کوهنوردی چه فوایدی دارد؟
ورزش کوهنوردی، تاثیر مثبت زیادی بر سلامت روحی و جسمی دارد و روابط اجتماعی شما را بهبود میبخشد. در مقاله فواید کوهنوردی بهطور مفصل به این موضوع پرداختیم اما بارزترین فایده کوهنوردی، بهبود آمادگی جسمانی و آمادگی قلبی عروقی شما است، اما این ورزش مزایای دیگری هم دارد که عبارتاند از:
- تقویت عضلات و تناسب اندام: کوهنوردی نیازمند استفاده از ماهیچههای عضلات پاها، بازوها و قسمتهای مرکزی بدن است. این فعالیت، قدرت و استقامت شما را افزایش میدهد و باعث تناسب اندامتان میشود.
- تقویت سیستم قلبی عروقی: بالا رفتن از کوهها، منجر به افزایش ضربان قلب شما میشود. این موضوع باعث تقویت سیستم قلبی-عروقی شده و عملکرد قلب را بهبود میبخشد.
- کاهش استرس: گذراندن زمان در طبیعت، به کاهش سطح استرس و بهبود سلامت روان کمک میکند.
- افزایش اعتماد به نفس: افزایش ارتفاعات جدید و غلبه بر چالشها، به افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس کمک میکند.
- تقویت مهارتهای حل مسئله: کوهنوردی به مهارتهای حل مسئله مانند مسیریابی و تصمیمگیری نیاز دارد که میتواند در سایر زمینههای زندگی نیز کمک کننده باشد.
علاوه بر فواید فوق، کوهنوردی مانند هر ورزش دیگری خطراتی نیز دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
21 مورد از خطرات و معایب کوهنوردی که باید بدانید
اگرچه کوهنوردی فعالیتی ماجراجویی و جذاب است، اما همین ورزش جذاب میتواند خطرات و معایب خاصی به همراه داشته باشد. در ادامه 21 مورد از خطرات احتمالی کوهنوردی را به شما معرفی میکنیم.
- سقوط از کوه: شاید شایعترین خطری که تقریباً همه از آن میترسند سقوط از کوه باشد.
- بهمن: بهمن هر لحظه ممکن است به شما برخورد کند و حتی بهترین کوهنوردان جهان نیز گاهی تسلیم آن میشوند.
- آب و هوای نامناسب: الگوهای آب و هوا در کوهستانها به سرعت تغییر میکند و این موضوع بسیار خطرناک است.
- بیش از حد در معرض آفتاب و باد قرار گرفتن: دهها ساعت سپری کردن در زیر نور خورشید یا سرمای یخ زده، میتواند بدن و مغز شما را دچار مشکل کند.
- هیپوترمی: سپری کردن مدت طولانی در سرما، باعث کاهش دمای بدن میشود. به دنبال آن اندامها آسیب میبینند و درصورت عدم درمان، منجر به مرگ میشود.
- بیماری ارتفاع: در این بیماری که به دلیل ارتفاع اتفاق میافتد، با نرسیدن اکسیژن کافی به مغز، تفکر شما مختل شده و علائمی شبیه تب ایجاد میشود.
- ورم ریوی: ورم ریوی به دلیل کمبود اکسیژن در ارتفاعات بالا رخ میدهد. در این بیماری، خون و آب در ریههای شما جمع میشود و باید سریع درمان شود.
- ورم مغزی: ورم مغزی، یک نوع خطرناک از بیماری ارتفاع است که در آن خون در مغز شما جمع میشود و میتواند منجر به مرگ شود.
- خستگی: خستگی میتواند منجر به تصمیم گیری ضعیف، سقوط و آسیب شود.
- ریزش سنگ: در اثر فرسایش و تغییر دما، تکههای سنگ شل میشوند و سقوط میکنند. یک ضربه سنگ میتواند به راحتی شما را از بین ببرد.
- ریزش یخ: ریزش تکههای یخ از کوه، میتواند بسیار خطرناک باشد.
- برف کوری: هنگامی که نور خورشید از برف منعکس میشود، گاهی اوقات آنقدر نور آن شدید است که باعث از بین رفتن موقت بینایی میشود.
- شکافها: شکافهایی در یخچالهای طبیعی وجود دارد که عمق آنها تا صدها فوت میرسد. سقوط در درون یکی از این شکافها میتواند پایان زندگی شما باشد.
- شکستن تجهیزات: اگرچه خراب شدن تجهیزات کوهنوردی شما به ندرت رخ میدهد، اما در صورت وقوع میتواند برایتان مشکلات جدی ایجاد کند.
- خطاهای مسیریابی: اگر هنگام کوهنوردی گم شوید، در معرض خطرات بسیار زیادی قرار میگیرد.
- تب قله: تب قله همان وسواس در مورد رسیدن به هدف یا همان قله است. به این معنی که در شرایط بحرانی و به دلیل نزدیک بودن به قله، جان خودتان را به خطر میاندازید تا کمی زودتر به قله برسید.
- آسیبدیدگی: آسیبهایی مانند پیچ خوردن مچ پا، شکستگی استخوان یا ضربه مغزی، ممکن است در حین کوهنوردی برای شما رخ بدهند.
- حمله حیوانات: باید حواستان به حیوانات وحشی مانند خرس یا گرگ باشد.
- گرسنگی و کم آبی: نرسیدن مواد معذی به بدن، میتواند شما را خسته کند.
- بیاحتیاطی: داشتن اعتماد به نفس بیش از حد یا آرامش بیش از حد، حکم مرگ در حین کوهنوردی را دارد.
- ساییدگی مفصل زانو: ساییده شدن غضروف اطراف زانوها به دلیل فشار وارد شده به زانو، یکی از خطرات کوهنوردی است که میتواند منجر به درد و ناراحتی شود.
همانطور که میبینید، لیستی طولانی از خطرات کوهنوردی وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید. اطلاع از این موارد مهم است، اما دانستن چگونگی اجتناب از آنها بسیار مهمتر است. با آگاهی از اصول کوهنوردی که در ادامه آوردهایم، میتوانید تا حدی از این خطرات جلوگیری کنید.
10 اصل اساسی ورزش کوهنوردی چیست؟
اگر میخواهید با موفقیت به قله کوه صعود کنید، باید تجربه، مهارت و آمادگی جسمانی و ذهنی زیادی داشته باشید. بنابراین در ادامه، به 10 اصل اساسی کوهنوردی که به صعود موفق شما کمک میکنند، اشاره میکنیم.
1. آمادگی و برنامه ریزی
پیشبینی آب و هوا را بررسی کنید و بر اساس آن برنامهریزی کنید. برای تغییرات ناگهانی شرایط آبوهوایی آماده باشید. برای این منظور، گزارشهای مسیر را بخوانید و تصاویر مسیر را ببینید. با افرادی که این صعود را انجام دادهاند صحبت کنید. لوازم کوهنوردی مورد نیاز را به طور کامل در نظر بگیرید.
2. آشنایی با مقصد کوهنوردی
قبل از شروع کوهنوردی، باید با مسیر و محیط مقصد آشنا شوید. پس اگر اطلاعات کافی در مورد کوه ندارید، از آن بالا نروید. برای این منظور بهتر است به یک تیم معتبر با اطلاعات کامل در مورد کوه مورد نظر بپیوندید.
3. آمادگی جسمانی و روحی
اول از همه باید مطمئن شوید که توانایی این سفر را دارید. در غیر این صورت احتمال شکست شما وجود دارد. با صعودهای سادهتر شروع کنید و سپس به مسیرهای چالش برانگیزتر بروید. داشتن مهارت جسمی و روحی لازم قبل از تلاش برای صعود، بسیار مهم است. برای یادگیری تکنیکهای لازم، دورههایی را بگذرانید یا راهنما استخدام کنید.
4. تجهیزات کوهنوردی
کوهنوردی تنها به تمرین و تمرکز ذهنی محدود نمیشود و نیاز به تجهیزات و ابزار خاص خود دارد. مطمئن شوید که تجهیزات مناسب را در اختیار دارید و نحوه استفاده از آنها را میدانید. تجهیزات کوهنوردی شامل لباس و تجهیزات کمپینگ است. پیشنهاد میکنیم در این رابطه، مقاله چک لیست لوازم کوهنوردی را مطالعه کنید.
در ضمن کفشهای خود را با توجه به فصل انتخاب کنید. به عنوان مثال، کفش کوهنوردی در فصل تابستان باید برای مسیرهای ساده و هوای گرم مناسب باشد. همچنین کفشهای زمستانی، باید مقاومت کافی در برابر هوای سرد را داشته باشند و حتی میتوانید به آنها، یخشکن یا کرامپون وصل کنید.
5. گرم کردن
اولین اصل برای آماده شدن برای هر ورزشی، گرم کردن بدن است. کوهنوردی نیز از این قاعده مستثنی نیست. گرم کردن بدن به دو صورت انجام میشود: اولاً با گرم کردن بدن با حرکات کششی و دوم، گرم کردن بدن با پیادهروی آهسته و قدم زدن کوتاه در شروع حرکت. این اصل از اهمیت بسیاری برای آمادگی فیزیکی در کوهنوردی برخوردار است.
6. تغذیه
غذاهای پرکالری برای کوهنوردی بسیار مناسب هستند. برای مثال، میوههای خشک (کشمش)، مواد غذایی انرژیزا (شکلات و بلغور جو دوسر)، ژلههای خوراکی، آب نبات و بیسکویت خامهای، گزینههایی عالی برای کوهنوردی هستند. از آنجایی که هنگام کوهنوردی به انرژی نیاز دارید، غذاهای کمکالری برای این فعالیت مناسب نیستند.
7. سرپناه اضطراری
از آنجایی که امکان اقامت اضطراری شبانه (بیواک) در کوهستان وجود دارد، حتما با خودتان کیسه بیواک، چادر کوهنوردی و پتوی نجات به همراه داشته باشید.
8. شرایط اضطراری
آمادگی برای شرایط غیرقابل پیشبینی یکی از اصول کوهنوردی است. در مواقع اضطراری آرامش خود را حفظ کنید. وضعیت را بررسی کرده و تعیین کنید که آیا گروه میتواند از عهده آن بربیاید یا به کمک خارجی نیاز است.
در صورت نیاز، با منابع کمکی معتبر تماس بگیرید و درخواست کمک کنید. اگر کسی مجروح شد، او را به پناهگاه منتقل کنید، گرم نگه دارید و در صورت نیاز به او آب بدهید. اگر فرد مشکوک به ضایعه نخاعی است، او را تکان ندهید.
9. قانون ساعت 2 بعد از ظهر
طبق این قانون، هر کوهنوردی باید قبل از ساعت 14 بعد از ظهر در هر کجای مسیر که باشد به پایین بازگردد. این قانون فصل و ماه نمیشناسد! پس برای اینکه کوهنوردی شما طبق برنامه پیش برود، با سرعت مطلوب صعود کنید و آمادگی کافی برای این بازگشت را داشته باشید.
علاوه بر این، باید بتوانید چندین ساعت با یک کوله پشتی کوهنوردی حدودا پنج کیلویی با سرعت حداقل 400 متر در ساعت صعود کنید. شب قبل از برنامه زود بخوابید تا صبح زود صعود خود را شروع کنید. همچنین با تعداد افراد کمتر، میتوانید بازده زمانی بهتری داشته باشید.
10. حفظ طبیعت و همکاری با سایر کوهنوردان
یکی از ضروریترین اصول کوهنوردی، برقراری ارتباط مناسب با سایر اعضای تیم است. علاوه بر این، شما نباید در دامنهها توقف کنید، زیرا راه صعود را برای سایر اعضای گروه مسدود میکنید. به جای گوش دادن به صدای موسیقی، به صدای طبیعت گوش کنید.
از آنجایی که هدفون آگاهی از وضعیت کوهستان را کاهش میدهد، از استفاده از آن خودداری کنید. هیچ چیز از خود را در طبیعت رها نکنید و زبالههای خود را با خود ببرید. به پوشش گیاهی آسیب نرسانید.
علاوه بر موارد اصلی بالا، سایر اصول کوهنوردی که باید بدانید عبارتاند از:
- اول از همه مطمئن شوید که تمام وسایل لازم را جمعآوری کردهاید و سوت و چراغ قوه همراه خود داشته باشید.
- تنها به کوه نروید و مسیرهای مشخص شده را دنبال کنید.
- خانواده و دوستان خود را در جریان صعود خود و مسیر آن بگذارید.
- هرگز به جای کولهپشتی از کیف استفاده نکنید.
- اگر قصد دارید شب را در مسیر بگذرانید، قبل از تاریک شدن هوا، چادر و کمپ خود را برپا کنید.
- حتما یک جعبه کمکهای اولیه همراه خود داشته باشید.
- علاوه بر آمادگی جسمانی و روحی، افراد گروه باید از نظر سن و آمادگی هم سطح باشند.
- حداقل یک مربی کوهنوردی درجه سوم، باید هر گروه کوهنوردی را همراهی کند.
برای یک صعود موفق به قله کوه، باید به اصول فوق توجه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد میکنیم مقاله اصول کوهنوردی را مطالعه کنید. منتهی عامل مهم دیگری که در کوهنوردی موفق تاثیر دارد، شناخت روش صحیح پیاده روی در کوهنوردی است.
روش صحیح پیادهروی در کوهنوردی چیست؟
اولین اندام فعال درکوهنوردی صحیح و اصولی، پا است. اگر بتوانید از این اندام به درستی استفاده کنید، کمتر دچار خستگی میشوید. دستیابی به این هدف مستلزم هماهنگی بین سیستم تنفسی و سایر اعضای بدن است. پیاده روی صحیح در واقع نوعی قدم است که باعث تنگی نفس فرد نمیشود. برای آشنایی با شیوۀ گام براشتن صحیح هنگام کوهنوردی، به موارد زیر توجه کنید:
- اول از همه باید کفش مناسب بپوشید. مقاله راهنمای خرید کفش کوهنوردی شما را در این زمینه راهنمایی میکند.
- قدم زدن باید آهسته و پیوسته باشد.
- بدن در هر حالت ایستاده باید عمود بر افق باشد.
- ابتدا باید انگشت پا و سپس پاشنه پا را روی زمین قرار دهید.
- در هر مرحله، پای نگهدارنده صاف است. سپس، پای بعدی را از روی زمین بلند کنید. با زانوهای خمیده بالا نروید.
- تمام کف پاها باید روی زمین قرار گیرد. استفاده از نوک پا باعث خستگی زودرس عضلات پا میشود. البته در شیبهای تند، ناچارید که روی انگشتان پا راه بروید.
- در شیبهای بالای 20 درجه بهتر است به صورت زیگزاگ صعود کنید. البته با افزایش شیب، زاویه بین دو خط زیگزاگ باید کمتر باشد و طول مسیر زیگزاگ با توجه به عرض منطقه مانور افزایش یابد.
- قدمهای شما باید به اندازه عرض شانه از هم فاصله داشته باشند. با یک قدم دم و با قدم دیگر بازدم انجام دهید.
- به صورت زیگزاگ در شیبهای تند و سربالایی حرکت کنید تا شیب مسیر را بشکنید.
- در طول صعود همیشه وزن خود را به جلو متمایل کنید.
- تنظیم تنفس و سرعت، از افزایش ضربان قلب و در نهایت خستگی زودرس جلوگیری میکند. در شرایط عادی، هر دو مرحله دم و بازدم در تنفس، باید از طریق بینی و به طور کامل انجام شوند (در اصطلاح، تنفس دیافراگمی باشد).
- از طریق بینی نفس بکشید؛ زیرا تنفس از راه دهان باعث خشکی گلو، تشنگی، سرماخوردگی و عفونت گلو در هوای سرد میشود.
- در شیبهای تند و در ارتفاعات بالا، با هر قدم نفس خود را بیرون دهید و با قدم بعدی دم را باز کنید.
- بعد از هر ساعت حرکت، پنج دقیقه استراحت لازم است.
با رعایت این قوانین ساده میتوانید از آسیبهای رایج کوهنوردی جلوگیری کنید. بسیاری از کوهنوردان به دلیل رعایت نکردن این اصول ساده، با مشکلاتی مواجه میشوند که ناچارند از فیزیوتراپیستها کمک بگیرند.
بنابراین قبل از صعود به قلههای مرتفع همانند صعود به علم کوه بهتر است اصول پیادهروی صحیح در کوهنوردی را بیاموزید. منتهی پیاده روی در کوه با طبعیت تفاوت دارد. بنابراین در ادامه، تفاوت بین کوهنوردری با طبیعت گردی را بررسی میکنیم.
کوهنوردی با طبیعت گردی چه تفاوتی دارد؟
طبیعت گردی، پیادهروی در طبیعت در امتداد یک مسیر خاص است. برخی از پیادهرویها مانند کمپینگ، میتوانند چالشبرانگیز باشند و روزها طول بکشند. اما برخی دیگر میتوانند یک پیادهروی روزانه طولانی با سرعت ثابت باشند. اما کوهنوردی یک ورزش چالشبرانگیز است که در آن افراد برای رسیدن به قله کوه، از تخته سنگهای شیبدار بالا میروند و نیاز به تمرین قبلی دارند.
در واقع برخلاف طبیعت گردی که اغلب خیلی ساده انجام میشود، به جز در مورد کوههای ساده، سایر کوهنوردیها به تجربه زیاد، توانایی ورزشی، تجهیزات خوب و دانش فنی نیاز دارند. برای مثال، کوههای نسبتاً آسانی مانند کوه فوجی یا کلیمانجارو وجود دارند که تقریباً هر کسی با شرایط فیزیکی خوب، میتواند از آنها بالا برود.
اما برخی کوهها صعود دشوارتری دارند، بنابراین نیاز به برنامهریزی، راهنما، مهارت و تجهیزات حرفهای دارند که حتی در این صورت، باز هم خطرناک هستند. به عنوان مثال، حدود 200 جسد در کوه اورست وجود دارد.
جمعبندی
در نهایت امیدواریم نکات و توصیههای ما در این مطلب، به شما کمک کند تا سفر کوهنوردی بعدی خودتان را ایمن کنید. شما هم اگر سؤال یا تجربهای در زمینه کوهنوردی و یا کاهش خطرات آن دارید، در قسمت نظرات، آن را با ما به اشتراک بگذارید.