اصطلاحات کوهنوردی

حتما برای شما هم پیش اومده که در حین صحبت کردن با دوستاتون اصطلاحی به گوشتون خورده که تاکنون نشنیده اید. کوهنوردی هم مثل اکثر رشته ها دارای لغات و اصطلاحات تخصصی مربوط به خودش است که دانستن آنها برای هر کوهنوردی لازم و ضروری است. در این مقاله به توضیح چند مورد از این اصطلاحات می پردازیم.

کوه
به برجستگی هایی با حداقل ارتفاع 600 متر کوه گویند. کوه ها معمولا براثر چین خوردگی سطح زمین، بر اثر فرسایش و یا هم بر اثر فعالیت های آتشفشانی بوجود آمده اند. به منطقه ای که کوه های فراوانی دارد کوهستان گفته و به زنجیره ای از کوه های به هم پیوسته رشته کوه می گویند. تفاوت کوه با تپه در این است که تپه ها کوتاه تر هستند و ارتفاع آنها نسبت به زمین های مجاور آن کمتر از 600 متر است.

صخره

صخره سنگی بزرگ و یکپارچه است که بتوان با طنابی 40 یا 50 متری از آن صعود کرد.

یال

به محل برخورد در دامنه های شیب دار در بالاترین نقطه تماس یعنی شیب برآمده بین دو دره را یال کوه گویند. به بیان دیگر، به بالاترین نقطه ای که دو دامنه به هم می رسند یال کوه می گویند.

گرده

یال هایی که شیب آنها زیاد بوده و معمولا از سنگ و صخره تشکیل شده باشند را گرده می گویند.

خط الراس

اینجا هم یال نقش کلیدی داره، در حقیقت به بلندترین یال بین دو قله خط الراس میگویند. خط الراس که خط اصلی بین دو قله است محل تقسیم آب باران بوده که معادل فارسی آن آب پخشان است. درخط الراس دو حوزه آب ریز از یکدیگر جدا می شوند.

خط القعر

به ژرف ترین و عمیق ترین نقاط بستر رودخانه یا دره خط القعر گفته می شود.

گردنه

درجایی که خط الراس به پایین ترین نقطه رسیده گردنه می گویند. اگر بخواهیم آن را تصور کنیم، گردنه معمولا شکلی همچون زین اسب دارد.

مسیرهایی که کوهنوردان طی می کنند تا به قله برسند نیز بسته شکل و حالت جاده اسامی خاص خود را می گیرند. برای مثال به برخی مسیرها مالرو و به برخی پاکوب می گویند.

راه مالرو

مسیرهایی با قابلیت رفت و آمد حیوانات اهلی همچون اسب و الاغ که در اثر کثرت رفت و آمد ایجاد شده است.

راه پاکوب

مسیرهایی که بهتراست کوهنوردان از آن ها در صعود ها استفاده کنند. این مسیر در اثر کثرت رفت وآمد کوهنوردان ایجاد شده است و خود راهنمایی برای صعود است.

جانپناه

در صعودهای چندروزه و قله های مرتفع مکان هایی جهت اقامت و استراحت درنظر گرفته شده است. جانپناه یکی از آنهاست. جانپناه معمولا اتاقی کوچک و فاقد امکاناتی است که برای اقامت موقت و ضروری ساخته شده است.

پناهگاه

پناهگاه ها معمولا ساختمان هایی بزرگ تر از جانپناه هستند که در کوهپایه ها و ارتفاعات بنا شده اند و کوهنوردان می توانند در آن اقامت گزیده و استراحت کنند.

قرارگاه

قرارگاه نیز همچون پناهگاه محلی برای استراحت کوهنوردان است که نسبت به پناهگاه کامل تر بوده و به امکاناتی همچون آب و برق و... مجهز اند.

صعود

بالاروی از کوه یا دیواره تا بلندترین نقطه یک کوه را صعود گویند. صعود خود انواع مختلفی دارد، یکی از متداول ترین نوع آن صعود محاصره ای است که در جهان به اکسپدیشن معروف است. در صعود محاصره ای کمپ های ثابت در کوه ایجاد می شود. باربران بارها را به کمپ های بالاتر برده و شرایط را برای صعود فراهم می کنند. این روش با رفت و برگشت های متعدد همراه است. روش سبک بار یا آلپی نوع دیگر صعود است که در آن صعود سریع انجام می شود و خبری از رفت و برگشت برای تجدید قوا نیست.

کارگاه

به نقطه اتکایی با قابلیت تحمل فشار، ضربه و شوک های ناگهانی ناشی از رهاشدن در کوهنوردی و سنگ نوردی را کارگاه گویند. انواع مختلفی از کارگاه وجود دارد اعم از طبیعی، مصنوعی، حمایت و...

زیگزاگ

به پیمایش هایی که در آن جهت بالارفتن و پایین آمدن به سمت چپ و راست حرکت می کنیم تا شیب کاهش یابد.

تراورس

به هرگونه حرکت عرضی در یک مسیر بدون تغییر در ارتفاع تراورس گویند. گاهی پیش می آید که در صعود به مانعی بر میخوریم و برای عبور از آن می بایست به سمت راست یا چپ تغییر جهت دهیم. به این حرکت تراورس می گویند.

شن اسکی

گاهی در هنگام پایین آمدن از کوه و در جایی که سنگ ریزه ها در شیب کوه آنقدر زیاد است که می توان روی آن سرخورد و پایین آمد با حرکت شن اسکی پایین می آییم. البته به یاد داشته باشید که این کار باعث تغییر در محیط کوهستان شده و توصیه نمی شود.

بیواک

به شب مانی در طبیعت و در فضای باز کوهستان بیواک می گویند. بیواک همچنین به کیسه ای گفته می شود که بر روی کیسه خواب کشیده شده تا از باران و سرما محافظت کند.

هم هوایی

ما هرجا که باشیم به میزان ثابتی از اکسیژن نیاز داریم اما ارتفاعات مختلف میزان اکسیژن متغیری دارند. مثلا در قله دماوند میزان اکسیژن 50 درصد سطح دریاست و این میزان در قله های بلندتر کمتر هم می شود. برای این کمبود اکسیژن بدن نیاز به سازگاری دارد و به همین سازگاری با ارتفاع هم هوایی می گویند. گاهی باید پس از رسیدن به کمپ بالا، بازگردیم و در کمپ پایین تر استراحت کنیم تا بدن با میزان اکسیژن ارتفاع بالاتر خود را منطبق کند.

ارتفاع زدگی

ارتفاع زدگی یا بیماری ارتفاع به کمبود اکسیژن در ارتفاعات برمی گردد که باعث ایجاد واکنش در بدن می شود. بدن برای این کاهش سطح اکسیژن نیاز به زمان دارد. واکنش های بدن به این پدیده به شکل بی حالی، تهوع، استفراغ، سردرد و سرگیجه خواهد بود. برای رفع ارتفاع زدگی هم هوایی ضروری ست. آمادگی جسمانی قبل از صعود و تغذیه مناسب درحین صعود و نوشیدن آب فراوان می تواند به رفع ارتفاع زدگی کمک کند.

برف کوری

برف کوری نوعی اختلال مرتبط با چشم است که در اثر برخورد تابش های اشعه ماورای بنفش خورشید به برف و انعکاس آن به چشم ایجاد می گردد. سوزش شدید و اختلال در بینایی از علایم این عارضه است. عینک های آفتابی استاندارد تا حد زیادی از این عارضه جلوگیری می کند.

برف گیجه

در ارتفاعات برف و بوران آن قدر شدید می شود که گاهی نمی توان تشخیص داد که از کدام مسیر باید ادامه دهیم، به این حالت برف گیجه می گویند.